www.m-p-c.org
As of March 23, 1998:
4,623,714
Дезајн од / Design by

Ace's Project Devgelopment Inc

SHEMA Logistics & Leveraged Communications Ltd.

г.г. Стефан 
                        Архиепископ 
                        Охридски и Македонски ОА 
                        на Јустинијана Прима и 
                        Митрополит Скопски 
                        ПОГЛАВАР НА МАКЕДОНСКАТА 
                        ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА
  г.г. Стефан
Архиепископ
Охридски и Македонски ОА
на Јустинијана Прима и
Митрополит Скопски
ПОГЛАВАР НА МАКЕДОНСКАТА
ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА

 
  г. Петар 
                        Митрополит 
                        Преспанско-Пелагониски и 
                        Австралиско - Новозеландски
  г. Петар
Митрополит
Преспанско-Пелагониски и
Австралиско - Новозеландски

 
  г. Тимотеј 
                        Митрополит 
                        Дебарско - Кичевски и 
                        Австралиско - Сиднејски
  г. Тимотеј
Митрополит
Дебарско - Кичевски и
Австралиско - Сиднејски

 
  г. Наум 
                        Митрополит Струмички
  г. Наум
Митрополит Струмички

 
  г. Агатангел 
                        Митрополит Повардарски
  г. Агатангел
Митрополит Повардарски

 
  г. Иларион 
                        Митрополит Брегалнички
  г. Иларион
Митрополит Брегалнички

 
  г. Методиј 
                        Митрополит 
                        Американско-Канадски
  г. Методиј
Митрополит
Американско-Канадски

 
  г. Пимен 
                        Митрополит Европски
  г. Пимен
Митрополит Европски

 
  г. Јосиф 
                        Митрополит 
                        Тетовско - гостиварски
  г. Јосиф
Митрополит
Тетовско - гостиварски

 
  г. Григориј 
                        Митрополит 
                        Кумановско - осоговски
  г. Григориј
Митрополит
Кумановско - осоговски

 
  г. Јосиф 
                        Митрополит Осоговски
  г. Јосиф
Митрополит Осоговски

 
  г. Климент 
                        Епископ викарен - хераклејски
  г. Климент
Епископ викарен - хераклејски

 
  г. Партениј 
                        Епископ викарен 
                       Бигорско - Антаниски
  г. Партениј
Епископ викарен
Бигорско - Антаниски

 
  г. Јаков  
                        викарен епископ Полјански на  
                        Митрополитот струмички
  г. Јаков
викарен епископ Полјански на
Митрополитот струмички

 
 


ДОБРОТОЉУБИЕ – TOM III

Свети Максим Исповедник

Од четиристотини глави за љубовта
Третата стотина за љубовта

1. Разумното употребување на помислите и на работите дава: целомудреност, љубов и знаење, а неразумното невоздржување, омраза и незнаење.

2. „Си приготвил пред мене трпеза…“. „Трпезата“ овде ја означува дејствителната добродетел, зашто неа ја востановил Самиот Господ Исус Христос против оние што не вознемируваат; „елејот“, кој го помазува умот, го означува созерцанието на тварите; „чашата“ Божја, го означува познавањето на Бога; Неговата „милост“ е Божјото Слово и Бог, зашто Он со Своето човекољубие жнее по нас во текот на сите денови, додека не ги достигне сите што се спасуваат, како што го достигнал и Павле. „Домот“ го означува царството, во кое се веселуваат сите светии, а должината на „деновите“ го означува вечниот живот (сп. Псал. 22, 5-6).

3. Во нас гревовите настануваат од неправилното употребување на душевните сили: онаа што посакува, раздразнителната и мисловната. Неправилно употребување на мисловната сила се: незнаењето и нерасудливоста, а раздразнителни и онаа што посакува се: омразата и невоздржливоста. А нивно добро употребување се: знаењето, благоразумноста, љубовта и смиреномудрието. А, ако е така, тогаш ништо од она што е создадено од Бога и што го добило Своето битие од Него не е зло.

4. Храната не е зло, самата по себе, туку угодувањето на стомакот. Не е зло раѓањето на деца, туку блудот; не се зло парите, туку среброљубието; не е зло славата, туку славољубието, Ако е така, тогаш во се што постои нема никакво зло. Злото е во злоупотребувањето што настанува кога умот не се труди за правилното употребување на природата на душевните сили и за нивното добро насочување.

5. Блажениот Дионисиј вели дека злото во демоните се состои во раздразнителноста на безрасудноста, безумното посакување и пребрзаното фантазирање. Но неразумноста, безумието и пребрзаноста во разумните суштества се лишеност од расудувањето, умот и претпазливоста. Лишувањето бива откако тие сили веќе сме ги имале. Значи, некогаш тие имале и расудување, и ум и побожна претпазливост. А, ако е тоа така, тогаш и демоните по природа не се лоши, туку се такви затоа што ги злоупотребуваат природните сили.

6. Некои страсти настануваат од невоздржувањето, а други од невоздржувањето и од омразата.

7. Ненаситноста во јадењето и сластољубието биваат причина за нецеломудрието; среброљубието и славољубието на омразата према ближниот, а нивната мајка самољубието е причина и на едното и на другото.

8. Самољубието е страсна и неразумна љубов према телото. Нему спротивни му се љубовта и воздржувањето. Очигледно е дека оној што го има самољубието ги има и сите други страсти.

9. Светиот апостол вели: „Никој никогаш не го намразил телото свое“(Ефес 5, 29). Сепак, тој вели и: „го истоштувам и го поробувам телото“(1. Кор. 9, 27), не давајќи му ништо освен „храна и облекло“(1. Тим. 6, 8) и само нив, зашто тие се неопходни за животот. На тој начин треба да го сакаме телото без страст, како Божји слуга. да го „храниме и да го грееме“ единствено со она што ги задоволува неговите неопходни потреби.

10. Кога некој го сака некого, тој се труди да му угоди на секој начин. Затоа, оној што Го љуби Бога, тој се труди за она со што ќе Му угодува на Него, а оној што го љуби своето тело, тој го прави она што ќе го задоволи неговото тело.

11. На Бога Му се угодни љубовта, целомудрието, созерцанието и молитвата, а на телото му се угодни: угодувањето на стомакот, воздржливоста и се што ги зголемува и зајакнува нив. Затоа апостолот пишува: „Оние, кои живеат по телото, не можат да Му се допаднат на Бога“(Рим. 8, 8); „оние, пак, кои се Христови, го распнаа телото свое со страстите свои и похотите“(Гал. 5, 24),

12. Kora умот се стреми кон Бога, тогаш телото е негов роб и не му дава ништо повеќе од она што му е неопходно за неговото живеење; а кога се стреми кон телото, тогаш тој бива заробуван од страстите и грижата за телото ја претворува во похоти (сп. Рим. 13, 14).

13. Ако сакаш да се избавиш од помислите, тогаш излекувај се од страстите; тогаш лесно ќе ги изгониш лошите помисли од својата глава од својот ум. Затоа, ако сакаш да се ослободиш од блудната страст, тогаш пости, прави бдеења, наложувај си трудови и осамувај се. Ако сакаш да ја победиш и жалоста, тогаш сметај ги за ништо и славата и беславието, како и сите други земни работи. А доколку сакаш да се ослободиш од злобата против оној што те навредил, моли се за него, и ќе бидеш ослободен.

14. Не споредувај се со најслабите меѓу луѓето, туку раководи се со заповедта на љубовта. Ако се споредуваш со луѓето, ќе паднеш во бездната на гордоста, а раководејќи се со заповедта на љубовта, ќе се издегнеш до висините на смирената мудрост.

15. Ако точно ја запазуваш заповедта на љубовта према ближниот, тогаш зошто си дозволуваш да се гневиш на него? Ако се разгневуваш, не покажуваш ли дека ги сакаш привремените работи и дека заради нив се бориш против својот брат?

16. Луѓето толку многу го сакаат златото, не толку заради потребата од злато, колку поради тоа што преку него можат да ја задоволат својата сластољубивост.

17. Има три причини за љубов кон богатството: сластољубивоста, славољубието и неверието. Неверието е посилно и од сластољубивоста и од славољубивоста.

18. Сластољубивиот го сака среброто, за да може преку него да се насладува; славољубивиот да се прослави; оној што не верува за да може да го скрие и да го пази, плашејќи се од глад, старост, болест или прогонство и на него се надева повеќе отколку на Бога Создателот и Промислителот на сите созданија, дури и до последните и најситни инсекти.

19. Четири вида луѓе трупаат богатство. Трите веќе ги спомнавме четвртиот е: човекот домаќин. Очигледно е дека последниот го собира, за да може неговата рака секогаш да им подава на оние што имаат потреба.

20. Сите страсни помисли или го возбудуваат делот на душата што посакува, или оној раздразнителниот или, пак, го помрачуваат оној што мисли. Заради тоа се случува умот да ослепи за духовни созерцанија и за молитвено издигнување. Затоа монахот, оној што се осамил во безмолствие, должен е да внимава на своите помисли, како и да ги познава нивните причини и да ги отстранува. А треба да ги познава на следниов начин: да познае дека силата што посакува ја поттикнуваат страсните спомени за жени, а причината за тоа се невоздржувањето во јадењето и пиењето, како и честото неразумно однесување со жените. Страстите ги отсекуваат: гладот, жедта, бдеењето и осамувањето. Раздразнителната сила ја распалуваат страсните спомени за луѓето, коишто не навредиле. А како причина за ова служат сластољубието, славољубието и љубовта према предметите. Острастениот се огорчува заради нив или затоа што се лишил од нив или, пак, затоа што не ги примил. Сите страсти ги отстранува и ги победува само презирот према предметите од љубов према Бога.

21. Бог се знае Себе, ги знае и Своите созданија, а и светите сили Го знаат Бога, ги знаат и Неговите сознанија. Но светите сили Го знаат Бога и Неговите созданија не така, како што се знае Бог Себе и како што ги знае Своите созданија.

22. Бог се знае Себе од Својата блажена природа, а Своите созданија ги познава по Својата премудрост, со која и во која се создал. Светите сили Го знаат Бога, Кој е над секој допир, по допирот нa Неговото знаење. А Неговите созданија Го знаат преку она што е во нивните умствени созсрцанија.

23. Тварите се надвор од умот, а кога созерцава за нив, тој ги прима во себе. Но не е така со Бога, Кој е насекаде, Кој е неограничен и неописив, Кој на се што постои му дарувал битие од Себе и добро битие и постојано битие.

24. Со светоста на Бога, со Неговата добрина и премудрост се причестува разумната и духовна природа, со самото свое битие И со својата способност да биде добро битие и со благодатта да постои засекогаш. Преку оваа благодат таа Го познава Бога. Божјите созданија Го познаваат Бога, како што е веќе речено, преку созерцанијата на тварите, дело на Божјата премудрост, кои се истенчени и кои се наоѓаат духовно во умот.

25. Бог, кога го создал битието на разумното и духовно суштество, според Својата возвишена добрина, му дал четири божествени својства, коишто го запазуваат и го спасуваат, тие се: битието, постојаноста на битието, добрината и премудроста. Првите две особености му ги дал на суштеството, а двете последни добрината и премудроста на неговите морални способности, така што создаденото да станува преку ова причастие она што е Самиот Бог по суштина. Затоа и е речено, дека човекот е создаден според образот и подобието на Бога, како оној кој е од Оној Кој е, како премудар од Премудриот, како оној кој е секогаш од Оној кој е навистина отсекогаш, иако не без почеток, но бескраен, создаден според Божјото подобие, како добар од Добриот и премудар од Премудриот. Човекот ги добива овие особености со силата на благодатта она што е Бог по природа. Секое разумно суштество е создадено според Божјиот образ, а според подбие се само добрите и мудрите.

26. Сето разумно и умствено битие се дели на ангелска и на човечка природа. Ангелската, природа пак, се дели на два главни сојуза или општества на свето и проколнато на свети ангелски сили и на нечисти демони. А целиот човечки род е разделен, исто така, на два сојуза на побожни и непобожни.

27. Бог како самобитие, самодобрина, самопремудрост, Кој е над се што е создадено, нема во Себе ништо противречно. Но тварите, што го имаат своето битие само според силата на благодатта се нарекуваат „битие“. Тие се разумни, имаат ум, и способност да бидат добри и премудри. Но тие имаат во себе противречности. Имено, тие можат да бидат битие и небитие, да бидат добри и премудри за зло и незнаење. Нивното постојано битие и небитие се наоѓа во власта на Оној Кој ги создал, а причастието до Божјата добрина и премудрост се наоѓа во власта на разумните твари,

28. Некои, претпоставувајќи, дека природата на тварите од вечноста е со Бога и дека од Него ги добиле само своите својства, пa затоа говорат дека во нив нема ништо противречно, дека противречноста се наоѓа само во нивните својства. Но ние тврдиме дека само во Божјата природа нема противречности, зашто таа е вечна, безгранична дека им дарува вечност на сите други природи, дека нивното битие и постојано битие се наоѓа во власта на Оној што е. Но, бидејќи Неговите дарови се неизменливи, созданието секогаш ќе биде какво што е затоа што е одржувано со силата, која одржува се, иако, како што рековме, има во себе противречно битие и небитие, зашто тоа е приведено од небитие во битие и зависи од волјата Божја да биде или да не биде.

29. Како што злото е лишување од добро, а незнаењето лишување од знаење, така и непостоењето (небитието) е лишување од постоење (битие), тоа нема сопствено битие; битието свое го има од Оној Кој што е, Кој постои со Своето сопствено постојано битие. Лишувањето од првите две работи зависи од волјата на созданието, а пишувањето од третата работа зависи од волјата на Создателот, Кој според Својата добрина сака да биде секогаш облагодетелствувано од Него.

30. Сите твари се или разумни и умствени, коишто дозволуваат да имаат во себе противречности, односно и добродетел и порок, и знаење и незнаење; или различни тела, што се состојат од противречности, какви што се: земјата, воздухот, оганот и водата. Тие се целосно бестелесни нематеријални, макар некои Од нив и да се поврзани со тела, а други се состојат само од материја и форма.

31. Сите тела според својата природа се неподвижни. Нив ги движи душата. Некои тела биваат движени од разумна, а други од неразумна душа, а некои и со безсетивна.

32. Некои од душевните сили се хранителни и растителни. Постојат и вообразителни и побудувачки и, на крајот, и разумни и мисловни. Кон првата припаѓаат растенијата, кон втората, и првата – неразумните животни, а кон третата, заедно со првата и втората првите луѓе. Првите две сили се распадливи, а третата е нераспадлива и вечна.

33. Светите сили, предавајќи си една на друга просвета, таа просвета и ја предаваат и на човечката природа, и ги предаваат и добродетелта и знаењето што е во нив: и ја предаваат и добрината, која ја имаат угледувајки се на Бога, со која си прават добро и самите на себе и меѓу себе еден на друг, како и на пониските суштества, правејќи ги да бидат слични на Бога, како што вели пророкот: „Ти си, Господи, Севишен секогаш!“ (Псал. 91, 8); или нешто подлабоко за телесните суштества, или за бестелесните и нешто за Божјата промисла или нешто поодредено за Божјиот суд.

34. Нечистотата на умот се состои најнапред во лажното знаење, а потоа, во општото незнаење за човечкото однесување. Ова го говорам во однос на човечкиот ум, зашто на ангелот му е несвојствено да не знае нешто и од она што е пооделно. Нечистотата на умот ги содржи страсните помисли и, нашето согласување со гревот.

35. Нечистотата на умот се состои во тоа што таа не дејствува според својата природа, зашто тогаш се раѓаат страсни помисли во умот. Душата дејствува бестрасно тогаш кога страсните нејзини помисли, односно оние што се раздразнителни и пожелни, тогаш кога врз нив дејствуваат предметите и помислите остануваат бестрасни.

36. Нечистотата на телото е грев направен со дело.

37. Безмолвието го сака оној што не е страсно приврзан кон светот. Луѓето ги сака вистински оној што не сака ништо што е човечко, а вистинско знаење за Бога и за божественото има оној што не се соблазнува од ништо, ни заради неговото паѓање, ниту заради сомневањето што помислите го имаат на негова сметка.

38. Голема работа е да бидеме непристрасни кон работите, но уште поголема работа е да бидеме бестрасни и кога имаме помисли за нив.

39. Љубовта и воздржувањето го запазуваат умот непристрасен и кон самите предмети и кон помислите за нив.

40. Умот на оној што Го љуби Бога се вооружува не према предметите и помислите за нив, туку против страстите, кои се поврзани со помислите за нив. На пример, тој не е против жената, ниту против вообразбата за неа, туку е против страстите, кои се поврзани со овие вообразби.

41. Сета борба на монахот се состои во тоа: да ги оддели страстите од мислите, зашто инаку не може бестрастно да ги гледа предметите.

42. Едно е предметот, друго е помислата, а трето е страста. На пример, маж, жена, злато и друго. Помислата е обично спомнување за некој предмет; а страста е неразумна љубов или неразумна омраза кон нешто. Ете, монахот се бори со ваквата страст.

43. Страсната помисла е помисла составена од страст и од помисла. Ако ја одделиме страста од помислата, тогаш ќе остане чиста помисла. Доколку сакаме, ова одделување го праваме, преку духовната љубов и преку воздржувањето.

44. Добродетелите го одрешуваат умот од страстите; духовните созерцанија се од прости мисли, а чистата молитва го доближува до Самиот Бог.

45. Добродетелнте се за познавање на созданијата. Познавањето e зa оној што познава, а оној што познава e за оној што го познава непознатливото.

46. Бог кој има се што Му е потребно ги создал тварите од небитие во битие, не затоа што имал потреба од нешто, туку затоа, тие, заради својата соодветна приемчивост, да се доближуваат до Неговото блаженство и да се насладуваат. А Тој самиот им се радува на Своите дела кога ги гледа дека се веселат и дека секогаш ненаситно се наситуваат и остануваат ненаситени.

47. Во светот постојат многумина бедни по дух, но не како што треба. Има и многумина што плачат, но, заради тоа што го загубиле имотот или што ги загубиле своите деца; има и многумина кротки, но не према нечистите страсти. Има и гладни и жедни, но тие се гладни и жедни да го ограбуваат туѓото и да ги собираат материјалните блага; има и многу милостиви, но кон телото и телесното; има и чисти по срце, но според суетноста; и миротворци има, но тие му ја потчинуваат душата на телото; има и многу гонети и прогонувани, но заради своите лоши дела; многумина се прогонувани, но заради своите срамни гревови. А блажени се оние, кои и дејствуваат и страдаат за Христа и во Христа. Зошто? „Зашто нивно е царството небесно“ (Матеј 5, 3 и 10) и така натаму. Тие не се блажени затоа што така дејствуваат и што страдаат, туку затоа што дејствуваат и страдаат заради Христа и во Христа.

48. Во се што правиме, како што е речено повеќепати, Бог ја гледа нашата цел: гледа дали го правиме тоа за Него или за некого друг или заради нешто друго. Затоа, кога сакаме да направиме нешто друго, да имаме за цел не да им угодиме на луѓето, туку за да Му угодиме на Бога. Така што Тој секогаш да биде пред нашите духовни очи и се што правиме да го правиме заради Него, а инаку и ќе се трудиме и награда нема да примиме.

49. За време на твојата молитва одгонувај ги од својот ум и простите мисли за човечките работи и созерцанието на се што е создадено. така што, имајќи мечтаења за помалите работи, да не отпаднеме од Бога Кој е многу подобар од се што постои.

50. Ако вистински Го засакаме Бога, тогаш со самата љубов ќе ги отфрлиме страстите. љубовта према Бога треба да му ја претпоставиме на Неговиот свет, а душата на телото. Треба да ги презираме сите земни работи, секогаш да помислуваме на Бога – да се воздржуваме, да љубиме, да се молиме, да пееме псалми и да правиме се што Му е угодно на Бога.

51. Ако подолго време наоѓаме внимание во Божјото присуство, ако се трудиме да се бориме против нашите страсти, тогаш нема да не напаѓаат лоши помисли и нема да се оддалечиме од вистинскиот пат, зашто ќе ги знаеме причините на лошите помисли и ќе ги изгонуваме и ќе правиме соодветни добри дела, така што на нас ќе се исполнат зборовите на пророкот: „Моите очи го видоа падот на непријателите мои, и ушите мои го слушнаа тресокот на побунетите против мене злосторници“ (Псал. 91, 11)

52. Кога ќе видиш дека твојот ум добро и правилно се однесува со световните помисли, тогаш знај дека и твоето тело останува чисто и безгрешно. А кога ќе видиш умот твој похотно да се интересира за гревовите, а не се трудиш да го спречиш во тоа, тогаш знај дека набргу и твоето тело ќе падне во нив.

53. Како што предметите се свет за телото, така помислите се свет за умот. Како што телото пројавува интерес за телото на жена, така и умот со мислите се интересира за женското тело го вообразува со своите помисли: со својот ум духовно го гледа своето тело како се соединува со жената што ја замислува. Исто така, тој и му се одмаздува на телото на оној, за кого мисли на оној што го навредил.

Истото се случува и со другите гревови, зашто она што го прави телото во светот на видливите предмети, тоа го прави и умот во светот на мислите.

54. Не треба ли да се плашиме, да се растреперуваме и да се вџашиме со умот наш затоа што „Отецот не суди никого, туку целиот суд Му го предаде на Синот“(Јован 5, 22), а Синот извикува: „Не судете, за да не бидете судени“(Матеј 7,1), „не судете и нема да бидете судени“(Лука 6, 37). И апостолот вели: „Не судете ништо предвреме, додека не дојде Господ“(1.Кор.4,5). И уште: „Зашто со каков суд судиш друг, со таков се осудуваш сам“(Рим. 2, 1). A ова е така, луѓето наместо да плачат за своите гревови и да го примаат судот од Божјите раце, тие самите, како да се безгрешни, се судат и се осудуваат еден со друг. Небото се плаши од ова и земјата трепери, а тие немаат чувство за да се засрамат.

55. Оној што се интересира за туѓите гревови и со подозрение го осудува својот брат, тој не го поставил почетокот на своето покајание и воопшто не почнал да се грижи за да ги познае своите гревови. Навистина, гревовната тежина е најголема од сите тежини, а човекот и не знае зошто луѓето се со тврдо срце, зошто ја сакаат суетата и ја бараат лагата (сп. Псал. 4,2), па затоа како избезумен и заталкан во темнината, ги занемарува своите гревови и мисли, а се занимава со туѓите вистински и измислени гревови.

56. Самољубието, како што веќе рековме, е главната причина на сите страсни помисли, зашто од него се раѓаат трите најглавни помисли на делот од душата што пожелува: чревоугодието, славољубието и суетата. Потоа, од чревоугодието – се раѓа блудната помисла; од среброљубието – ненаситноста кон збогатување, а од суетата – гордоста. А од овие три помисли следат помислите на гневот, жалоста, злобата. очајанието, зависта, клеветата и други. Овие страсти го сврзуваат умот со видливи предмети, го свртуваат кон земјата и го притискаат умот како со најтежок камен, кој по природа е полесен и потенок и од оганот.

57. Почетокот на сите страсти е самољубието. а нивниот крај е гордоста. Самољубието е безумна љубов према телото. Којшто се ослободил од него, тој се ослободил од сите страсти, што произлегуваат од него.

58. Како што телесните родители се силно поврзани према своите рожби. природно е што и умот е приврзан кон своите помисли. И како што најприврзаните родители према своите деца ги гледаат нивните деца најдобри и најскромни од сите други, иако можеби тие се достојни за подбивање, така и на умот, неговите мисли му се чинат најразумни и највозвишени и тогаш кога не се. А на вистинскиот човек неговите мисли не му се чинат такви, не му се чинат дека се вистински и добри; тој нема доверба во себе и во исправноста на својата проценка, туку бара други, помудри од себе за да ги проценат неговите мисли и размислувања, за да не трча залудно (сп. Гал. 2, 2) и од нив прима потврда за вистинската проценка.

59. Кога ќе победиш некоја од твоите срамни страсти, на пример: прејадувањето, или блудот, или гневот, или алчноста за богатење, веднаш те напаѓа суетната помисла. А кога ќе успееш да ја победиш и неа, тогаш ќе те нападне помислата на гордоста.

60. Сите бесчесни страсти што владеат со душата, ја изгонуваат од неа помислата за суета, а откако ќе бидат победени, го отвораат нејзиниот влез во неа.

61. Суетата ја раѓа гордоста. Суетата некогаш бива изгонувана, а некогаш останува. Кога ќе остане неизгонета, тогаш не тера да имаме високо мислење за себе и да бидеме надуени.

62. Суетата се совлаадува преку смирението кога се што е добро Му бива препишувано на Бога.

63. Оној што Го познал Бога и којшто ја вкусил оваа вистинска сладост, тој ги презира сите задоволства, што се раѓаат од силата на грешните желби.

64. Оној што го раководат земните желби: којшто копнее по јадење и пиење, кој што бара срамни задоволства или слава од луѓето, или богатство или нешто друго, што следи по ова; и ако умот не најде ништо подобро од спомнатите работи, на што би можел да ги устреми сите свои желби, тој не ќе може ни до крајот на својот живот да ги презре. Неспоредливо повозвишено од сите нив е знаењето за Бога и божествените работи.

65. Оние што ги презираат задоволствата го прават тоа или од страв, или од надеж или затоа што ја познале својата ништожност, или, пак, од љубов према Бога.

66. Познавањето на божествените работи без приврзаност кон нив не го убедува умот целосно да го презре земното, туку станува слично на една обична помисла за некој видлив предмет. Затоа можеме да најдеме многу луѓе коишто имаат многу знаења за божествените работи, а сепак се валкаат во многу страсти, како што се валка „свиња – во калта“ (2. Петр. 2, 22). А оние што донекаде се очистиле додека ревнувале за доброто и стекнале извесно знаење за него, откако станале мрзливи, заличеле на Саула, кој, откако се удостоил со царскиот престол, почнал да живее недостојно и со страшен Божји гнев бил симнат од него.

67. Како што една обична помисла за човечките работи го тера умот да го презира божественото, така и обичното знаење за божественото наполно не не уверува да го презираме она што е човечко, затоа што во овој случај вистината се наоѓа во сенка и во гатања и затоа има потреба од блажената приврзаност кон светата љубов. Таа го сврзува умот со духовните созерцанија, што имаат сила да не уверат да го претпочитаме духовното пред земното и божественото пред сетивното.

68. Не секој што ги отфрлил страстите и страсните помисли веќе со тоа ги направил своите помисли божествени; тој може да не биде приврзан ни кон човечкото ни кон божественото. Ова се случува со оние луѓе, кои уште не го придобиле она знаење, кое се воздржува од страстите или заради страв од вечните маки или поради небесното царство.

69. Светиот апостол Павле вели: „Според верата живееме, a не според гледањето“ (2. Кор. 5, 7). И затоа имаме голема потреба долго време да се вежбаме и да се поучуваме како да ја придобиеме оваа навика на непрестани созерцанија.

70. Ако, откако извесно време ги отстраниме причините на страстите, и се зафатиме со духовни созерцанија, но ако не бидеме постојано зафатени со нив, ако тоа не ни биде единствената работа, тогаш можеме пак лесно да се свртиме кон телесните страсти, без да добиеме плод од она што сме го правеле во текот на извесно време, освен извесно општо знаење со сомневање, кое постепено завршува со помрачување и со конечно свртување на нашиот ум кон земните предмети.

71. Страста на срамната љубов го занимава умот со земните предмети, а страста на пофалната љубов не прилепува кон божественото. Зашто обично умот, кон кои предмети го свртува своето внимание, со нив и свикнува, а со кои свикнува кон нив ја насочува и својата желба и својата љубов. Нашата љубов може да биде свртена или кон божествените работи или кон телесните и страсни работи.

72. Бог ги создал и видливиот и невидливиот свет. Он ги создал и душата и телото. И ако видливиот свет е толку прекрасен, тогаш каков ли е невидливиот. А, ако тој е поубав од овој видливиот, тогаш колку ли е и над едниот и над другиот Бог, Кој го создал? А, ако Создателот на сите добрини и убавини е над се што е создадено, тогаш заради која причина умот го остава ова што е најдоброто од се и се занимава со она што е полошото од се со човечките страсти? Јасно е дека умот свикнал на тоа, однесувајќи се така уште од своето раѓање, не доживувајќи ништо повозвишено. На тој начин, ако преку долговремена воздржливост од телесните задоволства и преку поучување во божествените работи, успеваме постепено да се ослободиме од лошите навики, тогаш нашиот ум ќе почне да напредува во подвигот ќе се настројува према божественото и ќе ги запознае своите сопствени духовни достоинства за, најпосле, својата приврзаност да ја пренесе кон Бога.

73. Оној што говори без страст за гревот на својот брат, зборува од две причини: или за да го поправи или за да им донесе полза на другите. Ако му говори на него самиот или на некој друг без овие и вакви цели, тогаш тој говори за да го осуди и наклевети својот брат. Таквиот нема да избегне да биде оставен од Бога, туку неизоставно ќе падне во истиот или во некој друг грев, па откако ќе биде разобличен и прекорен од другите, ќе се посрами.

74. Не треба да судиме подеднакво за оние што грешат, само според гревовното дело што го направиле, туку треба да ги знаеме различните причини на нивниот грев и различно да судиме. Едни грешат по навика, а други одеднаш, незапирливо, повлечени од силата на гревовното искушение. Во вториот случај, човекот пред да го стори гревот немал мисли за него, а и по гревот немал копнеж кон него, туку, напротив, тој многу жали и се измачува за тоа што му се случило. Сосема е поинаков односот према гревот на оној што греши по навика, зашто тој и до самиот грев не престанувал да греши со мисли. А и по извршувањето на гревот тој останува во истата гревовна расположба.

75. Тој што врши добродетели од суета, тој и духовното знаење го бара од суета. Но, таквиот веќе ништо, ни прави ни зборува за поучување, туку за се што прави се труди да добие слава од оние што го гледаат неговото дело и што ги слушаат неговите зборови. Оваа негова страст се открива на тој начин што, кога некој од оние што ги гледаат неговите дела и ги слушааат неговите зборови, ќе почнат да ги хулат и неговите дела и да не ги слушаат неговите зборови. Тогаш тој многу се огорчува, но не затоа што не се поучиле од него, зашто тој и немал таква цел, туку затоа што на тој начин бил потценет тој самиот.

76. Страста на среброљубието се пројавува со тоа што некој секогаш прима со радост и секогаш дава со жалење. Таквиот не може да биде вистински економичен.

77. Оној човек што страда од своите страдања, тој ги поднесува од следните причини: или од љубов према Бога, или од надеж дека ќе биде награден, или од страв од вечните маки, или од страв од луѓето, или затоа што има природна трпеливост, или затоа што се надева на некакви задоволства во иднина, или од некаква користољубивост, или од суета или по неопходност.

78. Едно е: да се ослободиме од лошите помисли, а друго да се ослободиме од страстите. Често се избавуваме од лошите помисли кога ги немаме соодветните работи пред нашите очи. Но страстите се кријат во душата. Тие се појавуваат кога ги гледаме самите работи. И, затоа сме должни да гледаме што станува со нашиот ум кога следиме некои работи и да забележуваме кон кои од нив има страст.

79. Искрен пријател е оној. којшто за време на искушенијата на својот ближен, заедно со него ги поднесува неговите маки, како да се негови сопствени. Тој страда заедно со него и ги претрпува сите негови маки.

80. Не презирај ја твојата совест, која што секогаш ти го советува она што е најдобро. Таа ти дава божествен и ангелски совет, те ослободува од тајните осквернувања на твоето срце, а по излегувањето на твојата душа од телото ти дава смелост пред Бога.

81. Ако сакаш да бидеш мудар, а истовремено и скромен, да не и робуваш на страста на суетата, тогаш секогаш барај го во нештата она што е скриено од твојот разум. Откако ќе најдеш дека има многу работи што се скриени од твојот разум, тогаш ќе се вчудоневидиш колку многу работи не ти се познати и ќе се смириш во твојата надуеност. А откако ќе ја познаеш својата ништожност, тогаш ќе сознаеш многу големи и прекрасни работи. Мечтаењата за своите сопствени знаења му пречат на успешното вистинско познавање.

82. Оној човек што искрено сака да се спаси, тој не им се противи на лекарствата, а овие лекарства се: страдањата и жалостите, кои доаѓаат со разни несреќи. Оној што им се противи на страдањата, тој не знае каква трговија се води сега, овде на земјава и со каква печалба ќе си отиде оттука.

83. Суетата и среброљубието се родителки една на друга взаемно. Зашто некои луѓе се збогатуваат заради суетата, а други, откако ќе се збогатат, стануваат суетни. Вака е во светот. Монахот пак е посуетен кога не се збогатува; кога има пари ги крие, затоа што се срамува да има нешто што не е согласно со неговите завети.

84. На монашката суета и е својствено да биде суетна заради своите добродетели и со нејзините последици, да ги потценува другите и се да си припишува на себе, а не на Бога. А на суетата и на гордоста на мирјанинот им е својствено да се гордеат со убавината, со богатството, со силата, со разумот и со мудроста на живеењето во овој свет.

85. Успесите на мирјаните се паѓања за монасите, а успесите на монасите се паѓања за мирјаните. Успесите на мирјаните се состојат во: збогатувањето, славата, силата, уживањата, во телесната добра состојба, во многудетството, и во други слични работи, во кои, ако навлезе монахот, пропаѓа. Успехот на монахот е во немаштијата, непознатоста, слабоста, воздржувањето, страдањата, пишувањата и друго слично на ова. Ако некој од оние што го сакаат светот бидат, без да сакаат, подложени на вакви големи несреќи, често се во опасност да дигнат рака на себе си, а некои го прават и тоа.

86. Храната ни е дадена од две причини: за Исхрана и за лекување. Затоа оние луѓе, коишто не ја употребуваат со ваква намера и не како што треба, употребувајќи го она што е дадено од Бога не за полза, се осудуваат како сластољупци. И во однос кон сите други работи, нивната неправилна употреба е грев.

87. Смирената мудрост се раѓа од чистата молитва со солзи и со сочувство. Но молитвата, повикувајќи Го секогаш Бога на помош, не дозволува безумно да се надева на својата сила и мудрост, како и да се гордее над другите двете страшни болести на горделивата страст.

88. Едно е да се бориме со простата помисла, за да не ги возбуди страстите, а друга е борбата со страсната помисла, за да не го дозволиме нашето согласување со гревот. И обата вида на борба не им даваат на грешните помисли да се задржуваат во нас.

89. Со злобата нераздвојно е врзана жалоста. И така, кога умот со огорченост во себе како во огледало ќе го види натаженото лице на својот брат, тогаш очигледно е дека ја има злобата во себе. Патиштата на злопамтливите водат во смрт (сп, Изрек. 12, 28); зашто злопамтливиот е беззаконик (сп. Изрек. 21, 24).

90. Ако имаш против некого злоба, моли се за него. Одделувајќи ја со молитвата, којашто се појавува со споменот за злото што ни е направено, ќе го сопреме раздвижувањето на страста. Откако ќе станеме дружељубиви и човекољубиви, целосно ја изгонуваме страста од нашата душа. А кога некој друг човек има злоба против тебе, биди со него благ, смирен и живеј со него добро, и ќе го избавиш од неговата страст.

91. Тешко е да се запре жалоста на оној што завидува, зашто тој смета дека за него е несреќа твоето добро, заради кое што ти завидува. И не можеме на друг начин да го успокоиме, освен да го скриваме тоа од него. Ако тоа за многумина е корисно, а кај него предизвикува жалост, тогаш како треба да постапиме и за кого треба да водиме грижа? Треба да застанеме на страната на она што е корисно за многумина. Но по можност, треба да водиме грижа и за него и да му помогнеме на човекот што страда од страста, а не на самата страст. Од смиреност треба да го ставаме над себе во секое време, на секое место и во секоја работа. Твојата завист можеш да ја победиш, ако почнеш да и се радуваш на радоста на оној, кому му завидуваш и заедно да жалиш со оној што е ожалостен, извршувајќи ја заповедта на апостолот: „Радувајте се со оние што се радуваат, и плачете со оние што плачат!“(Рим. 12, 15).

92. Нашиот ум се наоѓа постојано меѓу двајца, од кои секој ни го советува она што му е својствено нему: едниот добродетелта, а другиот порокот. Тоа се ангелот и демонот. Но нашиот ум има власт и сила да го следи или да му се спротивставува на секого од двајцата; ние имаме своја слободна волја.

93. Светите сили не упатуваат кон доброто, а природните семиња на доброто и нашата слободна волја ни помагаат. Демоните, пак, им даваат сила на нашите страсти. Тоа го прави и лошата расположба на нашата волја.

94. Чистиот ум понекогаш го учи Самиот Бог, слегнувајќи во него. Понекогаш светите сили го учат што е добро, а понекогаш тоа го прави самото негово созерцание на работите.

95. Оној ум што се удостоил со знаење, треба своите мисли да ги запазува бестрасни према видливите работи, да има непогрешни созерцаннја, а молитвената состојба да му биде невознемирувана. Но сето ова умот не може да го запазува, зашто често како со дим бива помрачуван од демонските напади.

96. Но на сето тоа ние не се гневнме, зашто има многу повеќе случувања што не ожалостуваат. На пример, ние се ожалостуваме кога нешто ќе се скрши, кога нешто ќе се загуби, кога некој ќе умре. Во ваквите моменти ние само се натажуваме, а во други се нажалуваме и се гневиме, зашто прстходно не се наоѓаме во добра расположба.

97. Умот, примајќи ги помислите за работите, обично соодветно со секоја помисла повторно го изменува својот вид; имајќи духовни созерцанија, пак различно се преобразува соодветно со секое созерцание. Ho кога е во Бога, тој тогаш нема никаков вид. Зашто, созерцавајќи Го едновидниот, и тој самиот станува едновиден и целиот бива светловиден.

98. Совршена душа е онаа, чија што воздржателна сила сецело е устремена кон Бога.

99. Совршен ум е оној, што со вистинска вера Го познал Оној Кој тешко се познава, кој ги согледал сите Негови созданија и од Самиот Бог добил сеобемно знаење за Него и за Неговата промисла за cé, онолку, колку што му е тоа достапно на човекот.

100. Времето се дели на три определби: сегашно, минато и идно. И верата се шири на сите три дела. Надежта само на еден дел на иднината, а љубовта на два на сегашноста и на иднината. Верата и надежта имаат граници, а љубовта, која е соединета со бескрајноста, и која постојано расте, живее во бескрајннте векови и во целата вечност. И затоа, „најголема меѓу нив е љубовта“ (1. Kop. 13, 13).

Обработи,
О.М.П. 2022