ДОБРОТОЉУБИЕ – ТОМ I

СВЕТИ АНТОНИЈ ВЕЛИКИ

5 Објаснување на некои изреки на свети Антониј Велики
дадени по смртта на светиот отец од страна на еден старец

1. Прашање на монасите: “Како треба да бидат разбрани зборовите на Свети Антониј, кои му ги рекол на својот ученик Павле, кога тој, напуштајќи го светот, го молел да живее покрај него: “Ако сакаш да бидеш монах, појди во манастир, каде што има многу браќа, кои ќе можат да ја поткрепуваат твојата слабост”.

Одговорот на старецот: “Ова нѐ поучува, дека сме должни во манастирот и немоќни старци, и слепи, и болни, и раслабени да ги сакаме кога тие со радост и усрдност се посветуваат на придобивање добродетели, иако поради своите слабости не можат да ги извршуваат сите трудови. Затоа на не мал прекор се подложени оние настојатели, кои не примаат во своите манастири немоќни старци, иако се знае дека се тие со многу добри морални особености, туку многу повеќе се расположени да примаат млади луѓе затоа што тие се способни за извршување на разни работи во манастирот и надвор од него, па дури иако ги немаат потребните морални подобности. Ваквите настојатели блажениот толкувач строго ги изобличува во својата книга “За совршенството на манастирската управа”. Таму се вели: “Тие им дозволуваат на своите ученици да бидат мрзливи према добродетелите, а ги поттикнуваат кон телесни и светски дела. Тие не им даваат мир на оние што станале монаси со цел да растат во добродетелите, а постојано ги тераат да извршуваат светски работи; ги прекоруваат и ги караат, ги осудуваат и се подбиваат со нив ако не ја извршиле работата што им била возложена, или затоа што немале сили или немале усрдност за тоа, па макар и да имале и усрдност за духовните работи. Напротив, со големи пофалби ги вознесуваат само оние, кои целиот свој труд и сето свое внимание им го посветуваат само на светските работи, па макар и да се крајно мрзливи во придобивањето на добродетелите. А оваа нивна трудољубивост не произлегува до добродетелта на послушанието, туку од нивната љубов према светските работи. Но, што е уште полошо, било тие да се мрзливи или работливи, нив ги имаат како робови. Авва Пимен рекол: “Ако од тројца, еден безмолствува прекрасно, друг е болен, но Му благодари на Бога, а третиот со ревност го извршува своето послушание, сепак сите тројца се наоѓаат во еден подвиг.” Со овие свои зборови светиот старец покажал, дека во еден манастир, каде живеат повеќе браќа, треба да има не само такви, кои ќе ги извршуваат разните послушанија, туку меѓу нив треба да има немоќни браќа, кои ќе му бидат предадени на непрестаното безмолвие. Во спротивно, целиот нивни труд ќе биде суетен (празен).

2. Прашање: “Зошто авва Антониј му рекол на својот ученик Павле: “Оди, седи сам, за да ги проучиш демонските напади?”

Одговор: “Затоа што му посакувал совршенство. Зашто совршенството на монахот се состои во навиката: со духот да управува со сѐ во себе. Но, таквото самоуправување доаѓа заедно со чистотата на срцето. А чистотата на срцето се придобива кога со него управува умот, а со умот управува непрестаната молитва. Нападите од демоните биваат преку помисли и привиденија, кои се посилни тогаш кога сме осамени и безмолвни.

Забелешка: Осаменоста овозможува непрестани случаи на суптилни помисли, кои биваат испраќани од демоните. Оваа борба ја води умот, кој е молитвено во Бога и бдее над срцето, кое управува со умот. Непрекинатоста на овој духовен подвиг при разновидноста на искуствата на овие борби нѐ учи на духовно самоуправување и создава навика и во неа е сето совршенство на монахот и на секој христијанин.

3. Прашање: “Што значат зборовите на свети Антониј: “Како што умира рибата, која е извлечена од водата, така се случува и со монахот, кој поминува долго време надвор од својата ќелија?” На тој начин умира монахот слично на рибата?

Одговор: Животот на душата се состои во непрестаното љубовно размислување, кое треба да се нарече живот на душата, опфаќајќи ги и соединувајќи ги во себе умот и срцето. Па така, ако монахот талка по градовите, расејувајќи се од она што го гледа и што го слуша, тој се лишува од својот духовен живот и умира, затоа што се оддалечува од Бога и што Го заборава, изгонувајќи ја од своето срце љубовта према Христа, која ја придобил со многу трудови додека безмолствувал во својата ќелија. Освен тоа кај него ослабнува и љубовта кон сиромаштијата и тешкотиите, па им се предава на телесните задоволства; се губи чистотата на неговото срце поради вознемирувањата од разновидни образи, кои влегуваат и излегуваат преку чувствата: видот, слухот, допирот, вкусот и мирисот, како и преку зборот. А сето ова го наведува на блуд и на други страсти, кои се вистинска смрт и пропаст за монахот. Па, према тоа, добро рекол блажениот Антониј: како што умира рибата, која е извлечена на суво, така и монахот, кој ја напушта својата ќелија и го минува своето време во градовите и во селата.

4. Прашање: Авва Антониј вели: “Оној што живее осамен, тој е слободен од три напади: од нападот на јазикот, нападот на видот и нападот на слухот; му останува само борбата во неговото срце. Те молиме, објасни ни ги овие зборови на блажениот”.

Одговор: Ова не го рекол затоа што е борбата во безмолвието и осаменоста помала борба, која станува со браќата, чиј ум се развлекува од видот, слухот и јазикот. Тој со овие свои зборови ни покажува, дека оние што живеат сами – ја немаат борбата од страна на чувствата, од кои другите биваат повеќе напаѓани, отколку оние преку нападите на срцето, кои ги подигнуваат во нив демоните. И токму затоа нашите отци оделе во безмолвие, за да не бидат борбите на нивното срце засилувани и со нападите на видот, јазикот и слухот. Затоа лесно паѓаат браќата во општежитијата, кои ту влегуваат во манастирот, ту излегуваат од него, па затоа кај нив кон борбата на срцето се присоединува и борбата на телесните сетила. Така лесно паѓаат и оние монаси, кои живеат одвоено, ако бидат изложени и на борба со своите телесни осети, бидејќи тие биле измачувани само со борбата во своето срце. Ова е доволно јасно потврдено со она што се случува со браќата отшелници, при кои за време на нивниот отшелнички живот доаѓале пo некаков случај жени и кај кои затоа кон срдечната борба се присоединувало гледањето на телото и убавината на лицето. Тие тогаш биле победувани во засилената срдечна борба и паѓале. А дека навистина борбата со душевните чувства е посилна и пожестока кај отшелниците, отколку борбата со телесните сетила, ова можеме да го видиме и од зборовите на блажениот Евагриј , кој вели, дека со монасите отшелници демоните водат непосредна борба, без какво и да е посредништво, а против оние што живеат во манастири и имаат ревност да се трудат за преуспевање во добродетелите, тие ги поттикнуваат и употребуваат неуредните монаси, од кои никој не е пожесток, поздодевен и полукав.

5. Прашање: Што значат следниве зборови на свети Антониј: “Монашката ќелија е вавилонска фурна, каде биле трите момчиња, меѓу кои бил Божјиот Син. Таа е и огнениот столб, од кој говорел Бог со Мојсеја?”

Одговор: Како што огнот има две својства, од кои со едното задава болка, а другото е светлина што причинува радост, така и трпеливото живеење во ќелијата има две дејства, од кои едно им е мачно и здодевно на почетниците во безмолвието со крајна изнемоштеност или со духовна борба, а другото дава радост поради преуспевањето и им дава спокој на оние што ги победиле страстите и добиле совршенство, чистота и се удостоиле со светли виденија. А смислата на она што е речено за трите момчиња, дека Го виделе Синот Божји е следнава: како што Ананија, Азарија и Мисаил, кои биле фрлени во вавилонската фурна, не изгореле, туку биле оближени од пламенот, затоа што при нив бил испратен Божјиот ангел да им ги разврзе веригите и да ги избави од разурнувачкото дејство на огнот, исто така и за монасите отшелници, во почетокот нивната борба со страстите, која ја започнуваат против нив демоните бива многу тешка, но нив никогаш не ги напушта благодатната помош на нашиот Господ Исус Христос, која ги посетува видливо и живее со нив, така што откако со нејзината помош ги победат своите страсти и духовните свои непријатели, ги удостојува со благодатта на совршената љубов и со Својата светла слава.

6. Прашање: Што значат следниве зборови на свети Антониј: “Не треба да се враќа зло за зло, а ако монахот уште не стигнал до ваков степен на совршенство, тогаш нека го запазува молчењето и безмолвието? Како може да се запази оваа негневливост со помош на безмолвието?

Одговор: Ако немоќниот брат, кој го навредува својот брат со својот јазик и има омраза против него во своето срце, успее да остане во својата ќелија и ако се воздржи од разговори со луѓето, победувајќи ги лошите помисли, бивајќи постојано зафатен со молитви и со читање на Светото Писмо, тогаш него ќе го посети благодатга на Светиот Дух и ќе добие слобода од своите страсти. Зашто, погледнувајќи на Христовиот крст, ќе се разгори со љубов према Него, ќе го целива Неговиот крст, ќе почне да размислува за тоа како Бог, според зборовите на Светото Писмо: “Бог толку го возљуби светот, што Го даде Својот Единороден Син, та секој што верува во Него да не загине, туку да има вечен живот” (Јован 3,16); дека ја пројавил Својата љубов према нас со тоа што ”Христос умре за нас, уште додека бевме грешни“ (Рим. 5, 8). А ако Бог не Го поштедил Својот сопствен Син, туку Го предал за нашето спасение, и тоа на таква страшна смрт, смрт на крстот, ”како да не ни подари со Него сѐ?“ (Рим. 8, 32). Или ќе ни откаже што и да било друго? Големата Христова милост и љубов према нас нѐ поттикнуваат не само да помислуваме на тоа дека не треба да живееме за нашите помисли, туку за Оној Кој умрел за нас, како што пишува апостолот: ”љубовта Христова нѐ гони да го мислиме ова, кога еден умрел за сите, тогаш сите се умрени. А Христос умре за сите, та живите да живеат не веќе за себеси, туку за Оној Кој умре за нив и воскресна“ (2. Кор. 5, 14-15). Ние треба да гледаме на Исуса како на почеток и на образец на трпеливоста, Кој заради нас ја претрпел крсната смрт и секакви понижувања, но пак се вознел и седнал од десната страна на Отецот во висините. Па така, „ако со Него страдаме, та со Него и да се прославиме“ (Рим. 8, 17), и ако претрпиме со Него, со Него и ќе се зацариме (2. Тим. 2, 12). Затоа свети апостол Павле ни советува и ни вели: ”Имајќи Го пред очи Зачетникот и Довршителот на верата – Исус, Кој, поради Неговата идна радост претрпе крст, занемарувајќи го срамот, и седна од десната страна на престолот Божји“ (Евр. 12, 2). Гледај колку Он претрпел за грешниците, кои биле непријатели на своите души! Затоа не очајувајте и да не ослабнуваат вашите души поради тоа што имате неприлики, навреди, исмејувања, па дури и смртна опасност, кои ви доаѓаат поради вашата љубов према Христа. Молете се Бог да им прости на оние што ви дотежнуваат, затоа што и нашиот Господ и Спасител се молел за оние што Го распнале, велејќи: “Оче, прости им, зашто не знаат што прават!” (Лука 23, 34) и како што блажениот Стефан се молел да им биде простено на оние што го каменувале, велејќи: “Господи, не примај им го ова за грев” (Дела 7, 60). Ако монахот, што седи во својата ќелија, размислува вака, тој ќе закрепне со духот и ќе почне да владее над своите страсти во Господа. И не само што нема никого да навредува или да се гневи на некого, или да враќа зло за зло, туку ќе се зарадува со голема радост и ќе смета дека му е направена чест ако претрпи некакво исмевање или навреда. Ете, до каква морална сила доаѓа монахот во својата ќелија, поради своето безмолвие, вниманието према себе и трпеливото извршување на Христовите заповеди, какви што се: постот, молитвата и другите добродетели, кои се извршуваат во безмолвието. И така, многу добро рекол авва Антониј: “Ако не може да го воздржи својот јазик тогаш кога го навредуваат, кога се лути и многузбори, кога нема сила да го додржи од ваквите паѓања, тогаш барем, колку му е тоа можно, нека се труди да молчи и да го пази своето безмолвие”.

7. Прашање: Еднаш дошле монаси кај свети Антонија и му рекле: “Дај ни заповед, која ќе можеме да ја извршуваме”. А тој им кажал: “Bo Светото Евангелие е запишано: “Ако некој те удри по десниот образ, заврти му го и другиот” (Матеј 5, 39). А тие му одговориле: “Ние ова никако не можеме да го исполниме”. Старецот им рекол: “Ако не можете да го завртите другиот образ, тогаш поднесете го трпеливо ударот на едниот образ”. Тие тогаш му рекле: “И тоа не можеме да го направиме”. Старецот им рекол: “Ако и тоа не можете да го направите, потрудете се да не го удрите оној што ве удрил”. Монасите и овој пат рекле: “И тоа не можеме да го направиме. Тогаш големиот старец му рекол на својот ученик: “Уготви им малку храна на браќата, зашто тие се болни”. Што значат овие зборови на светиот отец?

Одговор: Сакал да каже дека со такви луѓе ништо не може да се постигне, освен да бидат нахранети и испратени. Но старецот на крајот, како заклучок, рекол: “За вас е потребна молитвата, која треба да се подразбере под зборот храна молитвата на старците, како да сакал да им рече: ако не можете да направите ништо од она што ви реков, тогаш вие имате потреба од молитва, да се молат за вас. Зашто како за болните што е потребна особена храна, поради слабоста на нивниот стомак, кој не може да прима секаква храна, така ни вие, чија мисла е толку немоќна, па не можете да исполните ни најмал дел од заповедите на нашиот Господ, вашата душа потребно е да биде лекувана, односно таа има потреба од молитвите на отците, со кои би можеле да испросат исцеление на вашата душа.

8. Прашање: Светиот авва Антониј рекол: ”Ги видов мрежите на ѓаволот, што ги раширил по целата земја“. Почнав да офкам и реков: ”Тешко му на човечкиот род! Кој ќе може да се избави од нив?“ Тогаш ми беше речено: ”Смирението спасува од нив, зашто тие него не можат да го уловат“. Како ги видел светецот овие мрежи – со своите духовни или со своите телесни очи? И кои се оние што му рекле: ”Смирението спасува од нив, зашто тие не можат него да го уловат?“

Одговор: Авва Макариј Велики Египетски ученикот на Свети Антониј, исто така, во внатрешната скитска пустина ги видел сите ѓаволски искушенија во исто време кога и свети Антониј, само ги видел во друг вид. Свети Макариј ги видел демоните како два човека. Едниот од нив бил облечен во искината облека, искрпена со разнобојни крпи, а другиот бил облечен во износена облека, врз која имало некаква мрежа, на која имало обесени меурчиња, а кон него приоѓал некој, кој бил покриен со своите крила како со некој покров. Свети Макариј ги видел нив со своите телесни очи. А свети Антониј ги видел демонските мрежи со своите духовни очи како што се гледа видение: ги видел сите тие демонски мрежи кои тие ги поставуваат за монасите, во кои се трудат да ги уловат, да ги обмотаат и да им попречат успешно да врват по својот пат на добродетелите, како што е напишано: ”Горделивите тајно поставија стапица, и распнаа примки од јажиња за мене; на патот ми поставија примка“ (Псал. 139, 5). Свети Антониј ги видел поставените ѓаволски мрежи така, како што ловците ги поставуваат своите мрежи. Гледајќи ги, тој се вџашил и се вчудоневидел од мноштвото мрежи и стапици, од кои не би можел да се спаси никој што би бил фатен во нив. На ваков начин светиот отец ги видел сите душевни и телесни страсти, со кои демоните ги напаѓаат монасите. Видел тој и свети ангели, кои му ја именувале мрежата на секоја страст: мрежата на прејадувањето, мрежата на среброљубието, мрежата на блудот, мрежата на славољубието, мрежата на гордоста и мрежите на другите страсти. Освен тоа, тие му ги покажале сите лукавства и итрини при наместувањето на демонските мрежи и стапици, со кои им поставува на монасите пречки на нивното чекорење по големиот пат на Божјата љубов. И, исплашен од ужасот што го видел, тој заофкал и рекол: ”Тешко на нас – монасите! Кој ќе нѐ избави и кој ќе нѐ спаси од овие мрежи, за да не бидеме фатени и заплетени во нив?“ Тогаш ангените му одговориле: ”Смирението ги спасува сите нив. Оној што го има смирението, тој никогаш нема да биде фатен во овие мрежи и нема да биде обмотан со нив“. Но тие не рекле дека демоните и страстите можат да бидат победени само со смирението, туку дека се потребни и други дела и подвизи заедно со смирението. Смирението само за себе никако нема да ни донесе особена полза, но и самите дела, без смирението, ништо не значат, зашто без него, тие би биле како месо посолено не со сол, туку со земја, а таквото месо се расипува и пропаѓа. Па така, телесните трудови, внатрешниот подвиг на умот, безмолвието и непрестаната молитва, сврзани со совршеното смирение, ги надвладуваат страстите и демоните, така што тие не се во состојба ни да се допрат до монасите, а уште помалку да ги надвладеат, како што му рекле ангелите на свети Антониј.

9. Прашање: Авва Антониј рекол: ”Ако се подвизуваме со добар подвиг, треба да имаме силен страв и потполно да се смируваме пред Бога, и Он, знаејќи ја нашата немоќ, да нѐ заштитува и закрилува со Својата десница, зашто ако се погордееме, Он ќе го оддалечи од нас Својот покров и ќе загинеме.“ Каква е смислата на овие зборови на блажениот?

Одговор: Ние сме должни секогаш да се смируваме, како тогаш кога сме во тешкотии, страдања и духовни борби, така и тогаш кога сме во мир и кога немаме духовна борба. Ние имаме секогаш потреба од смирение, зашто тоа ни дава помош за време на духовните борби и ни дава сили да можеме да ги издржуваме тешкотиите, а кога имаме мир и кога сме спокојни во духовните борби – не заштитува од гордоста и ни помага да не паднеме. Треба да се смируваме и затоа, за да не станеме мрзливи и да не Го заборавиме Бога. Самата наша немоќ нѐ води кон смирението и нѐ тера да ја одгонуваме гордоста. Бог не сака постојано да бидеме во опасности и грижи; Он, поради Своето човекољубие, нѐ закрилува и ги прекратува нападите на страстите и од жестокоста на демоните. Па така, ако за време на духовните борби и подвизи прибегнуваме кон смирението, поради тешкотиите и опасностите, а кога сме спокојни и кога немаме опасност од духовна борба Го забораваме Бога и се погордуваме, тогаш, без сомневање, Он ќе го оддалечи од нас Својот покров, и ние тогаш загинуваме и пропаѓаме. Нема време кога смирението не ни е потребно; од него имаме потреба секогаш на секое место и во сите работи. Од него имаме секогаш потреба.

10. Прашање: Некој од старците Му се молел на Бога да му ги покаже сите светии. Му било дадено да ги види сите нив, освен свети Антониј. Оној што му ги покажувал, му рекол: ”Таму каде што е Бог, таму е и авва Антониј.“ Како можел да ги види сите светии, а не можел да го види авва Антониј?

Одговор: Или умот на старецот бил издигнат во рајот или самите отци дошле при него, или, пак, ангел Божји му ги покажал во видение. Тој не можел да го види авва Антониј од две причини: прво, затоа што требало да му се покаже големата слава на свети Антониј и, второ, за да го смири старецот што го барал тоа за да не се погордее затоа што ги видел сите свети отци. Зашто, задоволувајќи ја неговата молба, Бог со ова видение го задолжувал да се угледа на нив. А со тоа што не бил удостоен да го види авва Антониј , сакал да му каже дека нема толку сили за да се угледа на него. Со тоа му се давал и поттик да се бори против гордоста и да се смирува.

11. Прашање: Еднаш дошол авва Амон, девственикот, кај авва Антониј и му рекол: ”Гледај дека јас имам повеќе дела од тебе; и зошто твоето име повеќе се слави меѓу луѓето од моето?“ Свети Антониј му одговорил: ”Тоа е затоа што јас повеќе Го сакам Бога од тебе“. Со каква намера биле кажани овие зборови?

Одговор: Ниту авва Амон се фалел со своите дела, ниту авва Антониј со својата љубов. Намерата нивна била поинаква. Бидејќи овие двајца светии биле првите основачи на монаштвото и на пустиножителството, тие ја имале предвид намерата, по претходно взаемно согласување, да им покажат на сите монаси, дека внатрешното устројство на умот е поважно од телесните подвизи. Зашто ова внатрешно устројство на умот ја насочува и поттикнува душата на монахот кон најсовршена љубов према Бога и го прави достоен да има виденија и откровенија на Божјата слава. Телесните подвизи го ослободуваат монахот од телесните страсти, го утврдуваат во добродетелите и му даваат сила да ги прогонува похотите, а на телото му даваат чистота. А подвигот на умот ја вооружува душата против демоните и помислите, кои биваат од нив посејувани и му даваат чистота на срцето кое ја добива својата сила од љубовта и станува достојно со него да управува Светиот Дух. Не секој што напредува во добродетелите и кој Го сака Господа добива слава меѓу луѓето: затоа авва Павле, основачот и првородениот меѓу монасите, кого авва Антониј го нарекувал пророк Илија, а понекогаш и свети Јован Крстител или апостол Павле, додека бил жив, ни најмалку не бил познат меѓу луѓето. Но, како што веќе реков, тие взаемно сакале да нѐ утврдат и да нѐ научат, кој вид подвижништво е подобар од другиот телесниот или духовниот, кој се состои во внатрешната скриена духовна борба на умот, во непрестаната молитва и богомислието, кои, откако постигнат совршенство, го издигнуваат умот на монахот во духовното устројство, кој се состои во духовната молитва во восхитувањето со Бога, во Неговото созерцание и во пројавите на слава на нашиот Господ Бог, на Кого нека Му биде пофалба во сите векови; Амин.

12. Прашање: Свети авва Антониј рекол, дека Бог не му дозволува на ѓаволот силно да го напаѓа човечкиот род затоа што тој е немоќен. Што значи ова?

Одговор: Бог го сака човечкиот род и не му дозволува на ѓаволот премногу да го измачува, затоа што ние немаме доволно љубовен жар према Бога и ревност кон добрите дела. Затоа ѓаволот послабо нѐ напаѓа поради нашите слабости и нашата мрзливост.

13. Прашање: Што значат следниве зборови на авва Антониј: ”Ако воденичарот не му ги покрива очите на мулето, тој не би можел да спечали ништо, бидејќи тоа би паѓало од вртоглавица и работата би се прекратувала.“ Од истата привидна Божјата премудрост нѐ покрива и нас. Зошто и ние во почетокот не го гледаме доброто што го правиме, за да не почнеме да се сметаме блажени и за да не бидат загубени нашите трудови. Затоа понекогаш имаме срамни помисли – за да ги видиме и да се прекориме. Токму овие срамни помисли се покриваат на малото добро што го правиме, зашто човекот што се самопрекорува – не ја загубува својата награда. Објасни ни што има корисно но овие зборови.

Одговор: Сите светии не се удостојуваат да имаат виденија, тие дури не го гледаат ни доброто што го прават, ниту подготвените за нив ветувања, иако се преполни со добри дела и добродетели. Ова не е затоа што Бог не им се радува на нивните добродетели и не се утешува со нивните добри дела. Предобриот Бог не сака да ја намали нивната награда, која е подготвена за добрите. Но ова го прави затоа; добродетелните луѓе да не се погордеат: па преку тоа да се загуби вредноста на добродетелите и да не бидат лишени од подготвената за нив награда и да се оддалечат од Божјата добрина. Затоа што се добри и што се грижат за својот добродетелен живот. Бог ги пази, но понекогаш и дозволува демоните да се потсмеат со нив, да се подбиваат со нивните срамни помисли, да ги исполнуваат со страв и да им задаваат рани, за да знаат дека се немоќни и секогаш да бидат внимателни и да се плашат да не ги изгубат своите добродетели, за да можат да ја добијат двојната радост од нашиот Господ Исус Христос во Неговото бескрајно Небесно царство.

14. Прашање: Кога авва Елениј од Сирија дошол при авва Антониј, овој кога го видел, рекол: ”Добредојде звездо Денице, која се појавуваш изутрина!“ А авва Елениј му одговорил: ”Биди здрав и ти, светли столбе, што ја украсуваш вселената!” Кој бил овој Елениј?“ И зошто блажениот Антониј го нарекол така?

Одговор: Овој Елениј живеел во времето на авва Антониј и бил еднаков со него по степенот на совршенството и по своите дела. Него го пофалил императорот Константин Велики, велејќи: ”Му благодарам на Господа Исуса Христа што во мое време има три божествени светила: блажениот авва Антониј, авва Елениј и авва Евтих“. Ова го рекол затоа што тие тројцата се издигнувале над сите монаси, кои живееле во тоа време и кои биле познати. А авва Антониј го нарекол звезда Деница затоа што, како што звездата Деница со својата голема светлина ги надминува сите други звезди, така и авва Елениј со својата благодатна светлина ги надминувал сите други монаси на своето време. И тој од своја страна, сакајќи да му покаже на авва Антониј, дека не му е непозната височината на неговото совршенство и на неговата голема благодатна светлина, што му била дарувана, го нарекол светол столб што ја украсува вселената.

15. Прашање: Aввa Антониј рекол: ”Ние немаме успех во духовниот живот затоа што не го знаеме степенот на својата издигнатост, што не знаеме што се бара од нас кога пристапуваме кон некоја работа, туку сакаме да ги добиеме добродетелите без труд.“ Затоа штом сретнеме искушение, на местото каде што живееме, веднаш преминуваме на друго место, мислејќи дека некаде има место каде што нема ѓавол. Но, оној што знае што е духовна борба, тој постојано и секаде се бори потпомаган од Бога, затоа што нашиот Господ Исус Христос рекол: ”Царството Божјо е во вас внатре“ (Лука 17, 21). Што значат овие зборови на нашиот Спасител?

Одговор: Смислата на зборовите на свети Антониј е следната. Оние што одат од место на место, надевајќи се дека ќе најдат такво место каде што нема ѓавол. Откако сретнат искушение, и таму каде што отишле, тие се оддалечуваат на друго место. Но, оној кој знае што е тоа духовна борба, тој се бори непрестано, потпомаган од Бога, таму каде што живее и не бара друго место. А смислата на Христовите зборови: ”Царството Божјо е во вас внатре, тоа сме ние монасите што сме излегле од светот, сме го зеле својот крст, според заповедта на нашиот Господ и одиме по Него, ние сме должни да живееме на едно место и да се грижиме само за спасението на нашите души, и да ги поднесуваме сите видови на духовна борба, со кои се среќаваме. Од љубов према Бога и заради извршувањето на Неговата волја, која се состои во запазувањето на Неговите заповеди ние сме должни, каде и да се наоѓаме со трпеливост да ги поднесуваме сите духовни борби и искушенија, биле тие од нашите страсти, од демоните или од луѓето. Но оние што не се искусни во духовни борби, кои не свикнале да поднесуваат никаква тешкотија, брзаат да се преселат во други места, очекувајќи дека таму ќе најдат спокој од духовните борби и засолниште од лошите помисли, па 3атоа се преселуваат од едно место на друго, и преминуваат од еден крај на земјата во друг. Затоа, да останеме на своите места и ако нѐ напаѓаат духовни борби и искушенија, да постиме, да коленичиме, да се удираме в гради пред крстот на нашиот Господ и да Му се молиме со солзи и душевна мана, барајќи од Него помош и спасение. Он е секогаш присутен до нас и живее во нас, како што е напишано во Светото писмо: ”Блиску е Господ до оние со скршено срце, и смирените по дух ќе ги спаси“ (Псал. 33, 18) и како што самиот Господ Исус Христос рекол: ”Царството Божјо е во вас внатре“ (Лука 17, 21). Oн како да ни вели: Јас живеам во вас. Царството Божјо е Христос, кој секогаш живее во нас. И блажениот Павле пишува: ”Не знаете ли вие дека сте храм Божји, и духот Божји живее во вас?“ (1.Кор.3,16). И не само Он живее во нас, туку и ние живееме во Него, како што Он самиот вели: ”Бидете во Мене, и Јас ќе бидам во вас“ (Јован 15, 4). Па така, ако живееме во Бога, и ние самите сме Негово живеалиште, па затоа не треба да го оставаме нашиот Господ тогаш кога сме во искушенија, страдања и духовни борби. Не треба да се преселуваме на друго место. Не треба да бараме помош од земјата и од местото, туку треба да останеме во местото каде што живееме, молејќи Му се на Господа, кој живее во нас да ни даде помош и да нѐ избави од злото. При сето ова, своите помисли треба да им ги откриваме на нашите духовни отци и да им се молиме да се молат за нас и да ни помагаат. Претрпувајќи сѐ на местото каде што живееме, секогаш да ја бараме закрилата на нашиот Спасител: Он секако ќе ни помогне да бидеме победници во сите наши духовни борби.

Преведе,
Отец Митко Попоски
Виндзор Канада